Fotoboek ‘Porsche Racing Moments’ van Rainer W. Schlegelmilch: absolute aanrader!

We weten natuurlijk niet wat er nog komt, maar we weten wel dat de lat inmiddels heel erg hoog ligt: voor ons is het recentelijk bij uitgever Taschen verschenen boek ‘Porsche Racing Moments’ van de vermaarde Duitse fotograaf Rainer W. Schlegelmilch nu al de hooglopende favoriet voor de titel ‘Porscheboek van het jaar’. Naar we begrepen gaat de verkoop hard, dus wie niet achter het net wil vissen, doet er goed aan om snel te zijn.

BIJZONDERE AANKONDIGING: Wie het boek door Rainer W. Schlegelmilch gesigneerd wil hebben, wat voor liefhebbers natuurlijk extra bijzonder is, kan daarvoor op vrijdag 4 april van 17.00 tot 18.00 uur terecht in de boekhandel van uitgever Taschen, Neumarkt 6, 50667 Keulen.

Daags erna, op zaterdag 5 april, is er eenzelfde sessie van 17.00 tot 18.00 uur bij Taschen in Berlijn, Schlüterstrasse, 10629 Berlijn.

Tijdens de meest recente ‘Porsche Rennsport Reunion’, in september 2023 op het circuit van Laguna Seca in Californië, liep fotograaf Rainer Schlegelmilch met een karretje achter zich aan door de paddock. In dat karretje bevond zich een enorm groot en vooral zwaar boek, dat hij aan alle belangstellenden liet zien. Tenminste, als er ergens een mogelijkheid was om het boek neer te leggen, want zo’n lijvig werk houd je niet zomaar in je handen.

Uw redacteur maakte als scholier van een jaar of 15, dus al zo’n 35 jaar geleden, kennis met het werk van Schlegelmilch als fotograaf. ‘Grand Prix - Fascination Formula 1’ luidde de titel van een groot en dik fotoboek dat ik een keer na schooltijd ontdekte bij de voordeelboekenwinkel op de Slotlaan in Zeist. Vijftig gulden kostte het, destijds de opbrengst van een week lang ’s morgens ‘De Telegraaf’ bezorgen, een forse investering. Maar het boek werd gekocht, net als een jaar later ‘Portraits of the 60s’, een boek met zwart-witfoto’s uit dat decennium in de racerij, en nog wat later ook boeken over de Grand Prix van Monaco en Ferrari in de Formule 1, ook allemaal van Schlegelmilch, en boeken over de rallysport volgens hetzelfde concept, maar dan met beeld van Reinhard Klein. Dat was de basis voor wat nu de ‘Rebocar Library & Archive’ is, een flinke collectie autosportboeken en -documentatie die met grote regelmaat wordt geraadpleegd bij het schrijven van artikelen en reportages.

Wat Schlegelmilch toen bij de al lang niet meer bestaande uitgeverij Könemann deed, een fotoboek op groot formaat, doet hij nu, zij het in iets andere vorm, bij uitgeverij Taschen, voornamelijk bekend van prachtige en hoogwaardige foto- en kunstboeken. Auto’s is voor de uitgever uit Keulen niet helemaal vreemd: Taschen produceerde een aantal jaren geleden een baanbrekend boek over Ferrari, verpakt in een presentatiebox die eruitzag als de bovenkant van een Ferrrari-V12-motor. De gewone editie, 1.697 exemplaren à raison van 10.000 Euro en de Art Edition, 250 exemplaren van 50.000 Euro, zijn beide uitverkocht. Aan de andere kant van het spectrum heeft Taschen ook gewoon een boek over sportwagens van 20 Euro in de collectie, en een boek getiteld ‘Ultimate Collector Cars’, dat in verhouding met het Ferrari-boek met een prijs van 250 Euro ook zeer betaalbaar is.

Het Porsche-boek van Schlegelmilch verscheen aanvankelijk ook als dure uitgave: twee Art Editions van elk 100 exemplaren voor 2.500 Euro en een reguliere editie van 762 exemplaren voor 1.000 Euro. Die laatste uitgave, gebonden in kunstleder en met een afmeting van 40,8 x 34,4 cm, is er nu ook in een ongelimiteerde editie. Geen kunstleder, maar wel keurig in hardcover met stofomslag, iets kleiner (36 x 30,3 cm) en ook iets lichter (4,04 in plaats van 5,8 kg), maar qua omvang en inhoud met 356 pagina’s volledig identiek en met een prijs van 100 Euro natuurlijk een stuk bereikbaarder.

De omslagfoto, met de Porsche 908/02 van Richard Attwood en Brian Redman tijdens de Targa Florio in 1969, trekt al direct de aandacht. Het is een frontale opname in de van Schlegelmilch bekende “zoom”-techniek, waardoor er een soort tunneleffect en met de mensenmassa op de achtergrond een spectaculaire dynamiek ontstaat. De foto op de eerste twee pagina’s van het boek is niet minder spectaculair: het is de startfase van de 24 Uur van Le Mans in 1968, waarop net de vlag gezwaaid is en de rijders van de overkant van de baan naar hun auto’s rennen. De volgende pagina toont Schlegelmilch, met halflang haar en enorme hangsnor, liggend op strobalen naast de baan, fototas naast zich en slechts beschermd door een dun stukje vangrail dat nog net zichtbaar is. De volgende twee spreads tonen opnieuw momenten uit de startfase van Le Mans 1968, de rijders al bijna bij hun auto’s en de eerste auto’s die wegrijden, met tekst eroverheen (“Taschen presents – Rainer W. Schlegelmilch – Porsche Racing Moments”), als de intro van een spannende bioscoopfilm. De boektitel staat in grote letters over een kleurenfoto van de uiteindelijk winnende Porsche 917 van Hans Herrmann en Richard Attwood in Le Mans 1970, in de regen en met de kleurrijke kermisattracties van Le Mans op de achtergrond.

Dan volgt een klassieke tijdlijn, een typografisch kunstwerk, die van 1969 tot en met 1988 loopt. De afgebeelde races zijn vermeld, beginnend met de 24 Uur van Le Mans in 1963 en 1965. Twee jaar later wordt het al meer: ook de Targa Florio en de 1000km van de Nürburgring komen erbij. 1970 en 1971 zijn de best vertegenwoordigde jaren met in 1970 de 1000km-races van Brands Hatch, Monza, Spa-Francorchamps en de Nürburgring, plus Targa Florio en Le Mans en in 1971 Brands Hatch, Monza, Spa-Francorchamps, Nürburgring en Zeltweg en natuurlijk wederom Le Mans. In de laatste jaren die in het boek zijn opgenomen, 1976, 1978, 1985 en 1988, zijn er alleen foto’s van Le Mans.

Meerdere prominenten leverden een voorwoord: fotograaf Rainer W. Schlegelmilch zelf, Le Mans-winnaars Jacky Ickx en Timo Bernhard, teameigenaar Roger Penske, technicus Norbert Singer en expositie-organisator Ralph Jahns, die een cruciale rol speelde bij de totstandkoming van het boek. En dan volgt een fotografische reis door bijna een kwart eeuw autosporthistorie van Porsche, van de 24 Uur van Le Mans 1963 tot hetzelfde evenement in 1988. Heerlijke actiefoto’s waar je, niet in de laatste plaats vanwege het grote formaat van het boek, langdurig naar kunt kijken en dan steeds weer nieuwe dingen ontdekt, mooie sfeeropnamen vanuit de pits en de paddock en vooral ook veel mensen en emotie. In 1965 is er één – kleine – kleurenfoto, van een Porsche 904, voor de rest zijn de opnamen van de eerste jaren nog volledig zwart-wit. Bijschriften geven nadere informatie over rijders en resultaten.

In 1968, bij het verslag van de Targa Florio, is de eerste openingsfoto in kleur te zien, de 907 van Hans Herrmann en Jochen Neerpasch. Daarna wordt het aantal kleurenfoto’s steeds groter, maar het moet gezegd dat ook de sfeer van de zwart-witfoto’s geweldig is. Over sfeer gesproken: die is ruimschoots aanwezig in de opnamen van de Targa Florio, waar op iedere foto ongelooflijk veel te zien is. Geweldig is bijvoorbeeld de opname uit 1969, groot over twee pagina’s afgedrukt, van de 908/02 van Maglioli/Elford bij de doorkomst in het dorpje Collesano, met twee politieagenten die aan de rand van de weg toekijken. Op de Nürburgring zijn het de vliegende auto’s bij Brünnchen die de aandacht trekken, maar bijvoorbeeld ook foto’s van de Karussell in volle breedte met de toeschouwers rijen dik op de groene heuvels.

Het is mooi om de ontwikkeling van de raceauto’s te volgen: van de Porsche 906 via de 908 en 910 naar de 917, Lang- en Kurzheck, de speciale 908/02 voor de Targa Florio en de Nordschleife, terwijl ook de 911’s in beeld komen, al ligt de nadruk bij de foto’s meer op de grote prototypes. En telkens weer de details: gereedschap, keurig gerangschikt op een houten werkbank, een lauwerkrans en gladiolen op een door de race getekende 917 na weer een gewonnen race, monteurs aan het werk. Prachtig: Brands Hatch in de regen tijdens de 1000km-race in 1970, een schril contrast met de foto’s van bijvoorbeeld Monza of de Targa Florio, waarop je de hitte bijna voelt.

Natuurlijk komt, voor Nederlandse Porsche- en raceliefhebbers niet te missen, Gijs van Lennep met grote regelmaat in beeld, naast actiefoto’s ook regelmatig op sfeerfoto’s vanuit pits en paddock. Geweldige opname: Gijs in ovrall, zittend op een tuinstoeltje in de pitbox op de Nürburgring in 1971, oranje helm op de grond en om hem heen meerdere kratten en dozen met flesjes Apolinaris-mineraalwater, deels vol, deels leeg, en echtgenote Jenny, op de rug gezien, zittend op een van de kratten. Ook van Le Mans 1971 zijn er uiteraard schitterende foto’s, in totaal worden er 14 pagina’s aan deze race besteed.

In 1972 was Schlegelmilch dankzij een persreis van Porsche ook in de VS, wat resulteerde in een reportage van CanAm op Watkins Glen. Beelden van een jonge Roger Penske, de enorme 917/10, maar ook de wat kleinere 908/3. Uit het jaar 1973 zijn er wederom beelden vanuit Le Mans, met de Carrera RSR, maar ook van CanAm op Riverside, met de na zijn zware ongeval teruggekeerde Mark Donohue in de 917/30. Je hoort bijna het geluid van die enorme ‘big bangers’ uit de startfoto! Ook de IROC-race op Riverside, met de bontgekleurde Porsche RSR’s, is gedocumenteerd. Fittipaldi, Unser, Foyt, Donohue, Pearson, Petty, Hulme: wat een feest moet dat geweest zijn! De volgende race in het boek is Le Mans 1976, met de 936, en opnieuw ruime aandacht voor winnaars Jacky Ickx en Gijs van Lennep in wat voor onze landgenoot zijn laatste race was. Ook de 935 en de diverse 911’s komen uitgebreid in beeld. In 1978 wederom Le Mans met de 936, en dan, na een pauze van enkele jaren, 1985, met Groep C en de Rothmans-962’s van het fabrieksteam tegen de klantenauto’s (956 en 962) van onder anderen Joest, Kremer, Lloyd, Obermaier… Le Mans 1988 is de laatste race in het boek, wederom met het Porsche-fabrieksteam in een centrale rol, de Dunlop/Shell-auto’s van Stuck/Ludwig/Bell en Wollek/Schuppan/Van der Merwe, maar ook de Blaupunkt-Joest-Porsches van ‘Winter’/Jelinski/Dickens en Hobbs/Theys/Konrad en de Kremer- en Brun-Porsches… Twee pagina’s met een alfabetisch namenregister, van Antii Aarnio-Wihuri (zo staat het er echt, hoewel de naam eigenlijk ‘Antti’ luidt) tot Helmut Zwickl, ronden het boek af.

Uit het bovenstaande wordt waarschijnlijk wel duidelijk hoeveel variatie het boek bevat, en hoe enthousiast we erover zijn. Dit is echt een heerlijk bladerboek (wel plat op tafel leggen, op schoot op de bank leest het niet echt prettig vanwege de enorme omvang) waarin je telkens weer ergens blijft hangen, nieuwe dingen ontdekt. De begeleidende teksten (in het Engels) zijn uiterst summier, de bijschriften geven alleen de noodzakelijkste informatie, maar het beeld spreekt voor zich. De uitvoering is ook nog eens prima, goed gebonden in hardcover met stofomslag, al zouden we vanwege het zwarte papier wel bijna adviseren om witte handschoenen aan te trekken bij het doorkijken om storende vingerafdrukken te voorkomen. Dat is een detail, voor de rest kunnen we niet anders dan dit boek zeer van harte aanbevelen. Het heeft alles in zich om een echt collectors’ item te worden!

Rainer W. Schlegelmilch: Porsche Racing Moments. Uitgave: Taschen. Engelstalig, 36 x 30,3 cm, 356 pagina’s, gebonden in hardcover met stofomslag. ISBN: 978-3-7544-0133-0.